FORGOT YOUR DETAILS?

Poznaj historię Teatru Starego w Bolesławcu

Budynek teatru w Bolesławcu był pierwszą reprezentacyjną budowlą powstałą przy promenadzie otaczającej centrum starego miasta. Obiekt usytuowano na niewielkiej, otwartej działce. W jego sąsiedztwie lokowano okazałe mieszczańskie wille oraz budowle publiczne, takie jak: muzeum, odeon i gimnazjum, ważne dla rozwijającego się miasta predestynującego do miana centrum życia administracyjnego i kulturalnego tej części regionu Śląska.

Teatr w Bolesławcu swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie prowadzonej w latach 1885-86 przez Wilhelma Doericha i Richarda Schillera, ucznia Karla Schinkla, który swoimi nowatorskimi projektami napisał nowy rozdział w historii architektury teatralnej. W 1913 r. architekt miejski Ernst Balzer przebudował część sceniczną z miejscem dla orkiestry.

Bryłę teatru założono na symetrycznym, zbliżonym do prostokąta rzucie z czterema, regularnie umieszczonymi ryzalitami - dwoma od południa i dwoma od północy. Trójkondygnacyjna bryła składa się z wyraźnie wyodrębnionych trzech partii odpowiadających głównym członom teatru. Są to: foyer, wydłużone centrum z trzykondygnacyjną widownią oraz scena i wznoszące się ponad nią bryły nad- i zascenia.

Elewacje zostały ukształtowane osiowo z regularnym układem osi okiennych i podziałem kondygnacyjnym odzwierciedlającym wewnętrzną dyspozycję obiektu. Budynek posadowiony na niskim piaskowcowym cokole posiada boniowaną pierwszą kondygnację. Artykulację horyzontalną wyznaczają gzymsy międzykondygnacyjne i gzyms koronujący z pasem fryzowym z okulusami.</div

Fasada składa się z trzech zasadniczych elementów: trójosiowej części środkowej, zwieńczonej trójkątnym, monumentalnym naczółkiem ukoronowanym akroterionem oraz flankujących ją dwóch aneksów, mieszczących klatki schodowe.

Architektonicznie budynek reprezentuje typ nowoczesnego gmachu teatralnego, który wykształcił się w drugiej połowie XIX w. jako efekt procesu częściowo zdeterminowanego przemianami społecznymi, w wyniku których teatr z kameralnej sceny dworskiej stał się gmachem dostępnym szerszej masie publiczności. Na jego formę wpływ miało również przyjęcie ogólnych zasad budowlanych, związanych z zaostrzeniem przepisów przeciwpożarowych, w myśl których budynek teatru miał składać się z niezależnie zestawionych brył.

Pod koniec XIX w. teatr urósł do rangi wizytówki Bolesławca. Dostępny szerokim kręgom społecznym, był ważną instytucją, w której nie tylko grywano sztuki teatralne, ale także organizowano spotkania mieszkańców miasta.

Jego neorenesansowy kostium stylistyczny wskazuje, poza walorami artystycznymi, na wymowę ideową komunikującą określone treści. Zmiany jakie się dokonały w Prusach po Wiośnie Ludów wyzwoliły aktywność środowisk mieszczańskich, które poszukiwały dla siebie nowych wzorców identyfikacyjnych. Mieszczaństwo swoje korzenie widziało przede wszystkim w renesansie postrzeganym jako okres potęgi indywidualizmu, urbanizacji, wielkich odkryć, rozwoju nauki i szeroko rozumianego oświecenia. Nic więc dziwnego, że to właśnie stylistyka renesansu zawładnęła architekturą związaną z miejscami identyfikacji warstw mieszczańskich, takimi jak teatry i gmachy towarzystw, co znalazło swoje odzwierciedlenie w gmachu teatru w Bolesławcu. Jest on typowym przykładem realizacji tych idei, realizacji o dużych wartościach artystycznych.

Budynek jako przykład określonych prądów stylistycznych w architekturze teatralnej posiada wartości architektoniczne i naukowe. Jest też materialnym świadectwem historii i rozwoju Bolesławca. Budynek, jako dzieło stanowiące świadectwo minionych epok, którego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadane wartości historyczne, artystyczne i naukowe, podlega ochronie i opiece.

W latach 70-tych XX w. budynek teatru został przekazany na potrzeby działalności Młodzieżowego Domu Kultury w Bolesławcu, stając się tym samym placówką o charakterze oświatowym. Placówka przez wiele lat kształciła dzieci i młodzież w zakresie wychowania estetycznego, w tym estetyki teatralnej.

W 2007 r. teatr, będący jedynym tego typu obiektem w mieście, został wyłączony z użytkowania w trybie natychmiastowym, co spowodowało znaczne zubożenie oferty kulturalnej i edukacyjnej.

W 2012 roku zakończyła się modernizacja budynku teatru, w tym jego remont i rozbudowa. Inwestycja została podzielona na dwa etapy. Pierwszy etap miał na celu, uogólniając, wykonanie prac zabezpieczających obiekt przed niszczeniem, w tym remont i wymianę przyłączy, wzmocnienie i wymianę konstrukcji (ściągi, stropy), impregnację więźby i pokrycie dachu oraz rozbudowę obiektu w zakresie dobudowy sanitariatów i pomieszczeń zaplecza. W ramach drugiego etapu wykonano m.in. wewnętrzne instalacje (gazową, wodno-kanalizacyjną, CO i kotłownię oraz instalacje elektryczne, system nagłośnienia i sygnalizacji pożaru, prace remontowe i wymianę mechanizmów sceny, konserwację i renowację elementów widowni, roboty wykończeniowe, elewacje, zagospodarowanie terenu (dojścia i chodniki) oraz wyposażenie obiektu: widowni i balkonu w meble stałe, sceny – w urządzenia sceniczne. Budynek teatru został również dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Zadanie, po porozumieniu z Gminą Miejską Bolesławiec, ujęto w Lokalnym Planie Rewitalizacji Miasta Bolesławiec na lata 2007-2013. Budynek teatru, leżąc w obszarze wsparcia zagrożonym nasilaniem się niepożądanych zjawisk społecznych i ekonomicznych oraz degradacją stanu i zagospodarowania przestrzennego, został objęty planem rewitalizacji, której celem jest poprawa jakości życia mieszkańców, przywrócenie ładu przestrzennego, ożywienie gospodarcze, likwidacja bezrobocia i odbudowa więzi społecznych. Założone w Lokalnym Planie Rewitalizacji cele będą realizowane m.in. poprzez zaangażowanie w życie kulturalne społeczności i wychowanie estetyczne. Tym samym projekt wpisuje się w cele Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 Priorytetu 9 Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich na terenie Dolnego Śląska – przeciwdziałanie marginalizacji obszarów miast, na których nasilają się negatywne zjawiska społeczne i ekonomiczne oraz ulega degradacji stan fizyczny przestrzeni.

Przywrócenie funkcji publicznej, będącemu świadectwem dziedzictwa kulturowego, budynkowi teatru poprzez jego modernizację przyczyniło się do zachowania materialnego dorobku kultury oraz wzbogacenia oferty kulturalnej i edukacyjnej Powiatu Bolesławieckiego. W zmodernizowanym obiekcie są realizowane wydarzenia kulturalne i artystyczne oraz zajęcia w pracowniach: teatralnej, wokalnej i tanecznej Młodzieżowego Domu Kultury. Ponadto, aby zachować pierwotną funkcję Teatru Starego, w budynku są realizowane cykliczne wydarzenia kulturalne pn. „Powiat zaprasza”, odbywające się raz w miesiącu.

OBEJRZYJ FILM O REMONCIE TEATRU STAREGO W BOLESŁAWCU:

Dowiedz się więcej o przemianach architektonicznych bolesławieckiego teatru do początków XX w.

TOP